સુવિચાર

સુવિચાર :- "શિક્ષક પોતે શીખતો ન રહે તો તે કદી શીખવી ન શકે - રવીન્દ્રનાથ ટાગોર જીવનમાં કોઈ પણ માણસને ખોટો ના સમજવો. તેના પર વિશ્વાસ રાખવો. કેમકે એક બંધ ઘડીયાળ પણ દિવસમાં ૨ વાર સાચો સમય બતાવે છે. કોઈ કામ માટે ભીતરનો અવાજ ના પાડે તો તે કામ છોડી દેજો, અન્યથા પસ્તાવવાનો વખત આવશે.

રવિવાર, 21 ઑગસ્ટ, 2016

બિતે હુએ લમ્હોં

अभी अलविदा मत कहो दोस्तों
न जाने कहा फिर मुलाकात हो

बीते हुये लमहों की कसक साथ तो होगी
ख्वाबों ही में हो चाहे, मुलाकात तो होगी

ये प्यार में डूबी हुई रंगीन फजायें
ये चेहरे, ये नज़रे, ये जवां रुत, ये हवायें
हम जाये कही इन की महक साथ तो होगी

फूलों की तरह दिल में बसाये हुये रखना
यादों के चरागों को जलाये हुये रखना
लंबा है सफ़र इस में कही रात तो होगी

ये साथ गुज़ारे हुये लमहात की दौलत
जज़बात की दौलत ये ख़यालात की दौलत
कुछ पास न हो पास ये सौगात तो होगी

દિલીપ વિનાની રાતો

सुहानी रात ढल चुकी, ना जाने तुम कब आओगे
जहाँ की रुत बदल चुकी, ना जाने तुम कब आओगे

नजारें अपनी मस्तियाँ, दिखा दिखा के सो गये
सितारें अपनी रोशनी, लूटा लूटा के सो गये
हर एक शम्मा जल चुकी, ना जाने तुम कब आओगे

तड़प रहे हैं हम यहाँ, तुम्हारे इंतजार में
खिज़ा का रंग आ चला है मौसम-ए-बहार में
हवा भी रुख बदल चुकी, ना जाने तुम कब आओगे

સોમવાર, 11 જુલાઈ, 2016

ચિરંજીવ દિલીપ ને

मुस्कुरा लाड़ले मुस्कुरा
कोई भी फूल इतना नहीं ख़ूबसूरत
है जितना ये मुखड़ा तेरा
मुस्कुरा लाड़ले मुस्कुरा

तेरी ये मुस्कान कोई न छीने कभी
हो फूल की सेज सोये जवानी तेरी
मालिक से है ये दुआ
है ये दुआ

कोई भी फूल इतना नहीं ख़ूबसूरत
है जितना ये मुखड़ा तेरा
मुस्कुरा लाड़ले मुस्कुरा

तुझको जो देखा वो दिन याद आने लगे
आँखों के बुझते दिये झिलमिलाने लगे
मैं तेरे जैसा ही था
ऐसा ही था

कोई भी फूल इतना नहीं ख़ूबसूरत
है जितना ये मुखड़ा तेरा
मुस्कुरा लाड़ले मुस्कुरा

बच के तू चल लाड़ले बुरा है ये जहाँ
बन साँप डँसता है अपना ही साया यहाँ
हर कोई है बेवफ़ा
है बेवफ़ा

कोई भी फूल इतना नहीं ख़ूबसूरत
है जितना ये मुखड़ा तेरा
मुस्कुरा लाड़ले मुस्कुरा

શનિવાર, 9 જુલાઈ, 2016

અરમાનો કે મેલે.

चंदा है तू, मेरा सूरज है तू, ओ मेरी आँखों का तारा है तू
जीती हूँ मैं बस तुझे देख के इस टूटे दिल का सहारा है तू

तू खेले खेल कई, मेरा खिलौना है तू
जिससे बंधी हर आशा मेरी, मेरा वो सपना सलोना है तू
नन्हासा है कितना सुन्दर है तू, छोटासा है कितना प्यारा है तू

पुरवाई बन में उड़े, पंछी चमन में उड़े
राम करे कभी हो के बड़ा, तू बनके बादल गगन में उड़े
जो भी तुझे देखे वो ये कहे, किस माँ का ऐसा दुलारा है तू


મૈને તેરે લિયે હી સાત રંગ કિ સપને ચુને....

तुझे सूरज कहूं या चंदा
तुझे दीप कहूं या तारा
मेरा नाम करेगा रौशन
जग में मेरा राज दुलारा

मेरा घर था खाली खाली
छाई थी अजब उदासी
जीवन था सूना सूना
हर आस थी प्यासी प्यासी
तेरे आते ही खुशियों से
भार गया है जीवन सारा
मेरा नाम करेगा रौशन ...

मैं कब से तरस रहा था
मेरे आँगन में कोई खेले
नन्ही सी हँसी के बदले
मेरी सारी दुनिया ले ले
तेरे संग झूल रहा है
मेरी बाहों में जग सारा
मेरा नाम करेगा रौशन ...

आज उँगली थाम के तेरी
तुझे मैं चलना सिखलाऊँ
कल हाथ पकड़ना मेरा
जब मैं बूढ़ा हो जाऊँ
तू मिला तो मैं ने पाया
जीने का नया सहारा
मेरा नाम करेगा रौशन ...

मेरे बाद भी इस दुनिया में
ज़िंदा मेरा नाम रहेगा
जो भी तुझ को देखेगा
तुझे मेरा लाल कहेगा
तेरे रूप में मिल जायेगा
मुझ को जीवन दोबारा
मेरा नाम करेगा रौशन ...

"ચેલૈયો"

મારે હાલરડે પડી હડતાલ કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા તને…
મેં તો માર્યો છે કળાયેલ મોર કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા તને…

પણ અમે જાણ્યું ચેલૈયાને પરણાવશું, ને જાડેરી જોડશું જાન,
પણ ઓચિંતાના મરણ આવિયા, એને સરગેથી ઉતર્યા વિમાન.

માર નોંધારાનો આધાર કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા તને…
મેં તો માર્યો છે કળાયેલ મોર કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા તને…

પણ બાપનું ઢાંકણ બેટડો, અને નરનું ઢાંકણ નાર,
પણ ભગતનું ઢાંકણ ભૂધરો, એ તો ઉતારે ભવ પાર.

તારા મે’તાજી જોવે તારી વાટ કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા તને…
મેં તો માર્યો છે કળાયેલ મોર કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા તને…

પણ ઘર નમ્યું તો ભલે નમ્યું, તું કાં નમ્યો ઘરનો મોભ?
પણ જેના ઘરમાંથી કંધોતર ઉઠિયા, એને જનમોજનમના સોગ.

મારે જનમોજનમના સોગ કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા તને…
મેં તો માર્યો છે કળાયેલ મોર કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા તને…

પણ હાથે પોંચી હેમની, અને ગળે એકાવન હાર,
પણ જેને આંગણ નહિં દીકરો, એનાં મંદિરિયા સૂનકાર.

તારા નિશાળિયા જુવે તારી વાટ કુંવર ચેલૈયા, ચેલૈયા રે કુંવર…ખમ્મા ખમ્મા

મંગળવાર, 5 જુલાઈ, 2016

અનંત ને માર્ગે

અખિલ બ્રહ્માંડમાં એક તું શ્રીહરિ,
જુજવે રૂપ અનંત ભાસે;
દેહમાં દેવ તું, તેજમાં તત્વ તું,
શૂન્યમાં શબ્દ થઇ વેદ વાસે ……………. અખિલ બ્રહ્માંડમાં …

પવન તું, પાણી તું, ભૂમિ તું ભૂધરા,
વૃક્ષ્ર થઇ ફૂલી રહ્યો આકાશે;
વિવિધ રચના કરી અનેક રસ લેવાને,
શિવ થકી જીવ થયો એ જ આશે …………. અખિલ બ્રહ્માંડમાં …

વેદ તો એમ વદે શ્રુતિ-સ્મૃતિ સાખ દે,
કનક કુંડલ વિષે ભેદ ન્હોયે;
ઘાટ ઘડિયા પછી નામરૂપ જૂજવાં,
અંતે તો હેમનું હેમ હોયે …………………. અખિલ બ્રહ્માંડમાં …

ગ્રંથ ગરબડ કરી, વાત નવ કરી ખરી,
જેહને જે ગમે તેને પૂજે;
મન-વચન-કર્મથી આપ માની લહે,
સત્ય છે એજ મન એમ સૂઝે……………... અખિલ બ્રહ્માંડમાં…

વૃક્ષમાં બીજ તું, બીજમાં વૃક્ષ્ર તું,
જોઉં પટંતરો એ જ પાસે;
ભણે નરસૈયો એ જ મન તણી શોધના,
પ્રીત કરું પ્રેમથી પ્રગટ થાશે …………….. અખિલ બ્રહ્માંડમાં…

સોમવાર, 4 જુલાઈ, 2016

પ્રિય દિલીપ

પ્રાણિયા ભજી લે ને કિરતાર, આ તો સ્વપ્નું છે સંસાર

ધન દોલત ને માલ-ખજાના, પુત્ર અને પરિવાર
તે તો તજીને તું જઇશ એકલો, ખાઇશ જમનો માર રે
પ્રાણિયા ભજી લે ને કિરતાર, આ તો સ્વપ્નું છે સંસાર

ઊંચી મેડી ને અજબ ઝરૂખા, ગોખ તણો નહીં પાર
કોટિધ્વજ ને લક્ષપતિ, એનાં બાંધ્યાં રહ્યાં ઘરબાર રે
પ્રાણિયા ભજી લે ને કિરતાર, આ તો સ્વપ્નું છે સંસાર

ઉપર ફરેરાં ફરફરે ને , હેઠે શ્રીફળ ચાર
ઠીક કરીને ઠાઠડીમાં ઘાલ્યો, પછે વાંસે પડે પોકાર રે
પ્રાણિયા ભજી લે ને કિરતાર, આ તો સ્વપ્નું છે સંસાર

સેજ-તળાયું વિના સૂતો નહિ, ને કરતો હુન્નર હજાર
ખોરી ખોરીને ખૂબ જલાયો, જેમ લોઢું ગાળે લુહાર રે
પ્રાણિયા ભજી લે ને કિરતાર, આ તો સ્વપ્નું છે સંસાર

સ્મશાન જઇને ચેહ ખડકી, ને માથે છે કાષ્ઠનો ભાર
અગ્નિ મેલીને ઊભાં રહ્યાં, અને નિશ્ચય ઝરે અંગાર રે
પ્રાણિયા ભજી લે ને કિરતાર, આ તો સ્વપ્નું છે સંસાર

સ્નાન કરીને ચાલી નીકળ્યાં, નર ને વળી નાર
ભોજો ભગત કે’ દશ દી રોઇને, પછે મેલ્યો વિસાર રે
પ્રાણિયા ભજી લે ને કિરતાર, આ તો સ્વપ્નું છે સંસાર

વસમી વાટે


મંગલ મન્દિર ખોલો,
દયામય! મંગલ મન્દિર ખોલો!

જીવન વન અતિ વેગે વટાવ્યું,
દ્વાર ઊભો શિશુ ભોળો,
દયામય! મંગલ મન્દિર ખોલો!

તિમિર ગયું  ને જ્યોતિ પ્રકાશ્યો,
શિશુને ઉરમાં લ્યો, લ્યો,
દયામય! મંગલ મન્દિર ખોલો!

નામ મધુર તમ રટ્યો નિરન્તર,
શિશુ સહ પ્રેમે બોલો,
દયામય! મંગલ મન્દિર ખોલો!

દિવ્ય-તૃષાતુર  આવ્યો  બાલક,
પ્રેમ-અમીરસ ઢોળો,
દયામય! મંગલ મન્દિર ખોલો!

લાડકવાયો


કોઈનો લાડકવાયો

રક્ત ટપકતી સો સો ઝોળી સમરાંગણથી આવે
કેસરવરણી સમરસેવિકા કોમલ  સેજ  બિછાવે

ઘાયલ મરતાં મરતાં રે
માતની આઝાદી  ગાવે

કોની  વનિતા  કોની માતા   ભગિની  ટોળે  વળતી
શોણિતભીના પતિ-સુત-વીરની રણશૈયા પર લળતી

મુખથી ખમ્મા ખમ્મા કરતી
માથે   કર   મીઠો   ધરતી

થોકે થોકે લોક  ઊમટતા રણજોધ્ધા જોવાને
શાબાશીના શબ્દ બોલતા પ્રત્યેકની પિછાને

નિજ   ગૌરવ    કેરે   ગાને
જખમી જન જાગે અભિમાને

સહુ સૈનિકનાં વહાલાં જનનો મળિયો જ્યાં સુખમેળો
છેવાડો   ને   એકલવાયો    અબોલ  એક   સૂતેલો

અણપૂછયો અણપ્રીછેલો
કોઈનો અજાણ લાડીલો

એનું  શિર  ખોળામાં  લેવા  કોઈ જનેતા ના'વી
એને સીંચણ તેલ-કચોળા નવ કોઈ બહેની લાવી

કોઈના    લાડકવાયાની
ન કોઈએ ખબર પૂછાવી

ભાલે એને બચીઓ ભરતી  લટો  સુંવાળી  સૂતી
સન્મુખ ઝીલ્યાં ઘાવો મહીંથી ટપટપ છાતી ચૂતી

કોઈના    લાડકવાયાની
આંખડી અમૃત નીતરતી

કોઈના એ લાડકવાયાનાં લોચન લોલ બિડાયાં
આખરની સ્મૃતિનાં બે આંસુ કપોલ પર ઠેરાયાં

આતમ-દીપક   ઓલાયા
ઓષ્ટનાં ગુલાબ કરમાયાં

કોઈના એ લાડકડા પાસે હળવે પગ સંચરજો
હળવે એનાં  હૈયા ઉપર  કર-જોડામણ કરજો

પાસે   ધૂપસળી    ધરજો
કાનમાં પ્રભુપદ ઉચ્ચરજો

વિખરેલી એ લાડકડાની સમારજો લટ ધીરે
એને ઓષ્ટ-કપોલે-ભાલે  ધરજો ચુંબન ધીરે

સહુ માતા ને ભગિની રે
ગોદ  લેજો  ધીરે  ધીરે

વાંકડિયા એ ઝુલ્ફાંની મગરૂબ હશે કો માતા
એ ગાલોની સુધા પીનારા હોઠ હશે બે રાતા

રે! તમ ચુંબન ચોડાતાં
પામશે લાડકડો શાતા

એ લાડકડાની  પ્રતિમાનાં  છાનાં પૂજન કરતી
એની રક્ષા કાજે અહરનિશ પ્રભુને પાયે પડતી

ઉરની     એકાંતે     રડતી
વિજોગણ હશે દિનો ગણતી

કંકાવટીએ આંસુ ધોળી છેલ્લું તિલક કરતાં
એને કંઠ વીંટાયાં  હોશે  કર બે  કંકણવંતા

વસમાં  વળામણાં   દેતાં
બાથ ભીડી બે પળ લેતાં

એની કૂચકદમ જોતી   અભિમાન  ભરી મલકાતી
જોતી એની રૂધિર છલક્તી ગજગજ પ્હોળી છાતી

અધબીડ્યાં બારણિયાંમાંથી
રડી હશે કો આંખ બે રાતી

એવી કોઈ પ્રિયાનો  પ્રીતમ આજ ચિતા પર પોઢે
એકલડો  ને  અણબૂઝેલો   અગન પિછોડી ઓઢે

કોઈના    લાડકવાયાને
ચૂમે પાવકજ્વાલા મોઢે

એની ભસ્માંકિત ભૂમિ પર ચણજો આરસ-ખાંભી
એ પથ્થર પર કોતરશો  નવ કોઈ કવિતા લાંબી

લખજો: 'ખાક પડી આંહી
કોઈના    લાડકવાયાની'

આશ્વાસન

વિધિના લાખિયા લેખ લલાટે સાચા થાય

વિધિના લાખિયા લેખ લલાટે સાચા થાય થાય થાયo
શ્રવણ કાવડ લઈને ફરતો,
સેવા માત-પિતાની કરતો,
                        તીરથે તીરથે ડગલા ભરતો
                ચાલ્યો જાય જાય જાય.
વિધિના લાખિયા લેખ લલાટે સાચા થાય થાય થાયo

શ્રવણ ચાલ્યો ઘડુલો ભરવા,
સેવા માત-પિતાની કરવા,
ઘડુલો ભરતા મૃગલા જેવા
શબ્દો થાય થાય થાય.
વિધિના લાખિયા લેખ લલાટે સાચા થાય થાય થાયo

દશરથ મૃગલા રમવાને આવે,
શબ્દ સુણીને બાણ ચલાવે,
                એ બાણે શ્રવણનો જીવ છોડી,
                ચાલ્યો જાય જાય જાય.
વિધિના લાખિયા લેખ લલાટે સાચા થાય થાય થાયo

અંધ માત-પિતા ટળવળતા,
દીધો શ્રાપ જ મરતા-મરતા.
                દશરથ પુત્ર વિયોગે મરતા
                કરતા હાય હાય હાય.
વિધિના લાખિયા લેખ લલાટે સાચા થાય થાય થાયo

જ્યારે રામજી વન સંસરીયા,
દશરથ પુત્ર વિયોગે મરિયા.
                અમૃત કહે દુઃખના દરિયા,
                ઉભરાય જાય જાય જાય.
વિધિના લાખિયા લેખ લલાટે સાચા થાય થાય થાયo

દિલીપ વિના

સ્નેહહધામ સૂનાં સૂનાં રે

સૂનાં    મંદિર   સૂનાં    માળિયાં
  ને મારા સૂના  હૈયાના   મહેલ  રે
    સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે
      આઘી   આશાઓ   મારા   ઉરની
        ને કંઈ  આઘા આઘા  અલબેલ  રે
           સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે

સૂનાં   સૂનાં   તે   મારા   ઓરડા
  ને  એક  સૂની  અંધાર   રાત   રે
    સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે
      પાનાં       પ્રારબ્ધના        ફેરવું
        મહી  આવે   વિયોગની   વાત  રે
           સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે

સૂની    વસન્ત   સૂની   વાડીઓ
  મારા સૂનાં  સવાર ને  બપોર   રે
    સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે
      સહિયરને    સંગ   હું   બહાવરી
        મારો  ક્યાં  છે  કળાયેલ  મોર  રે
           સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે

સૂનું    સૂનું    આભ   આંગણું
  ને વળી સૂની સંસારિયાંની વાટ રે
    સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે
      માથે     લીધાં    જળબેડલાં    રે
        હું  તો   ભૂલી  પડી   રસઘાટ   રે
           સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે

સૂની    સૂની    મારી     આંખડી
  ને પેલો સૂનો  આત્માનો  આભ  રે
    સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે
      પ્રીતમ    પ્રેમ     કેમ     વીસર્યા
        એવો દીઠો અપ્રીતમાં શો લાભ  રે
          સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે

સૂનાં    સૂનાં      ફૂલે      ફૂલડાં
  મારા  સૂનાં  સિંહાસન   કાન્ત   રે
    સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે
      આંબાની    ડાળી   મહોરે    નમી
        મહી    કોયલ   કરે   કલ્પાંત   રે
          સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે

સૂનો    સૂનો     મારો     માંડવો
  ને ચારુ સૂના  આ ચન્દની ચોક રે
    સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે
      રસિયાને      રંગમહેલ    એકલી
        મારે   નિર્જન   ચૌદેય   લોક   રે
          સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે

સૂનો   હિન્ડોલો   મારા    સ્નેહનો
  ને કાંઈ સૂનો આ દેહનો હિન્ડોલ રે
    સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે
      વહાલાની    વાગે   દૂર   વાંસળી
        નાથ  આવો  બોલો  એક  બોલ રે
          સ્નેહધામ     સૂનાં     સૂનાં     રે

ચિ. દિલીપ માટે

કાંધ રે દીધી ને દેન રે દીધાં રે સોનલદે
પોઢણાં  દીધાં  રે  તમને  રાખનાં હોજી
પળિયામાં ભમે મારી ધ્રજતી આંગળીયું
ને  ટેરવે  જંગલ  ઊગે  આંખના  હોજી

ઓરડામાં  લીલીછમ  ઓકળીની  વેલ્ય
નીચા પગથારે  અકબંધ  સાથિયા હોજી
નીંદરની   જેમ  મારી  પાંપણ   ઘેરાય
ધીમાં ગળતી વેળાંનાં પરભાતિયાં હોજી

કોડિયાને    મોરવાયે    વાટને   સંકોરું
તોય પડદા ઝળેળે આડે  ઝાંખના હોજી
ઢોલિયે  ફૂટે   રે   આરસ  પાળિયા  ને
રોમરાએ ખટકે ઘૂંટેલ કેફ તાંસળાં હોજી

તાંસળાંનાં  તાંસળાં  ઘૂંટીને  ભરું તોય
ખાલીપે  ભીંસાય  પોલાં પાંસળાં હોજી
દેશવટા  ગઢમાં  દેવાણાં અમને  એમ
પગે આંટણ ઘોળાય બારસાખનાં હોજી

નવજીવન


પ્રભુ જીવન દે  હજી  જીવન દે  વિપદો  નિતનિત્ય  નવીન  પડે
ડગલું  ભરતાં  કુહરે  જ  પડે  કંઈ  ગુપ્ત ભયો  મહીંથી ઊઘડે

વનકંટકથી  તન  રક્ત  ઝરે  પણ  તોય  ન  અશ્રુ  કદાપિ ખરે
દ્રગ, એ  પડીને  ફરીથી  ઉપડે પગ,  એટલું  હે  પ્રભુ  જીવન દે

પ્રભુ  જીવન દે!  નવજીવન દે!

પ્રભુ બંધનમાં  જકડાઈ  ગયો  મુજ  દેહ  બધો અકળાઈ  ગયો
અવ ચેતન દે!   નવચેતન  દે!

સૌ એક જ ઘાથી  હું તોડી દઉં  તલ ગાઢ  અહંત્વનું  ફોડી દઉં
તુજ વારિ વિશાલ  મહીંથી  ઉડે  લઘુ પામરતા  બધી માંહી બુડે

જલ એ ઉભરી અભર્યું  જ ભરે પ્રભુ એ જલમાં ઝીલવાનું જ દે
પછી  દર્દુર  દીર્ઘ  રવે  જ  ભલે   દિનરાત  ડરાઉં  ડરાઉં  કરે

પણ  નિર્ભય મુક્ત અસીમ જલે  ઝીલતાં જનશું મળવાનું  જ દે
પ્રભુ  ચેતન  દે!   નવચેતન  દે!

યદિ એ નવ દે –
પણ  જીવનઓટ ન ખાળી શકું   મુજ  જીવનખોટ ન  વાળી શકું
હળવે  મુજ  જીવનહ્રાસ  થતો   અમ નિર્બળનો  ઉપહાસ  થતો
જગ ટાળી  શકું  નહિ, એવું ન દે!

પ્રભુ  એ  કરતાં
મુજ આયુષશેષ ય સંહરતાં
ઘડી  યૌવન  જીરણ  અંગ  તું દે!

પ્રભુ જિંદગી પુણ્ય વિના ગઈ છે પણ ક્યાં તુજ એ કરુણા ગઈ છે
બીજું ના કંઈ તો બસ આટલું જ દે  જગપાપશું કૈં લડવાનું જ  દે
લડી  પાર  અને પડવાનું  જ   દે!

હસી મૃત્યુમુખે ધસવાનું જ દે  ધસી  મૃત્યુમુખે હસવાનું જ   દે
જીવવા   નહિ   તો   મરવા     કોઈ    ભવ્ય   પ્રસંગ   તું   દે

ઘડી  એ  બસ  એટલું  યૌવન દે  પ્રભુ  યૌવન  દે  નવયૌવન દે

નવાં કલેવર

નવાં કલેવર ધરો, હંસલા!

નવાં  કલેવર  ધરો, હંસલા!  નવાં  કલેવર ધરો,
ભગવી  કંથા ગઈ  ગંધાઈ, સાફ ચદરિયા  ધરો
હંસલા! નવાં કલેવર ધરો.

મોતી તણો તેં ચારો  માની ચણિયાં  વિખનાં ફળો,
કણ સાટે  છો  ચુગો કાંકરી, કૂડના  બી  નવ ચરો
હંસલા ! નવાં કલેવર ધરો.

ગગન  તારલે  અડવા  ઊડતાં  પૃથ્વીથીય  ટળ્યો;
ઘૂમો સીમાડા આભ તણા, પણ ધરણી નવ પરહરો
હંસલા! નવાં કલેવર ધરો.

અધુઘડી આંખે  જોયું  તે સૌ પુરણ દીઠું કાં ગણો?
આપણાં દીઠાં અસત ઘણેરાં, નીરખ્યાનો શો બરો!
હંસલા! નવાં કલેવર ધરો.

રાત પડી તેને પરોઢ સમજી  ભ્રમિત બા'ર નીસર્યો
હવે હિંમતમાં રહો જી  રુદિયા!  અનહદમાં સંચરો
હંસલા! નવાં કલેવર ધરો.

-ઝવેરચંદ મેઘાણી

સોરી દિલીપ

સે સોરી! માય સન, સે સોરી!

છ છ કલાક સ્કૂલ
ત્રણ ત્રણ કલાક ટ્યૂશન
તોય આ નોટ કોરી
સે સોરી! માય સન, સે સોરી!

ઘસી ઘસી પીવડાવી અઢળક બદામ
વળી માથે તે ચોપડ્યું ઘી
યાદદાસ્ત માટે તે શંખપુષ્પીની
કંઈ બાટલીઓ પેટમાં ભરી

કેમે કરી ન યાદ રહેતું તને લેશન
યાદ રાખે તું સિરિયલની સ્ટોરી
સે સોરી! માય સન, સે સોરી!

પંખી તો બચ્ચાંને ઊડતાં શીખવે અને
માણસ બચ્ચાંને આપે પિંજરું

મમ્મી ક્યાં જાણે કે કોરી નોટબૂકમાં
બાળ લાવ્યું છે આખું આભ દોરી
સે સોરી! માય સન, સે સોરી!

તારે હો ઊંઘવું ત્યારે જગાડું હું
જાગવું હો ત્યારે સુવડાવું
પરીઓના દેશમાંથી ઊડતો ઝાલીને
તને રિક્ષામાં ખીચોખીચ ઠાંસું

જેવો દફતરનો ભાર
એવો ભણતરનો ભાર
જાણે ઊંચકે મજૂર કોઈ બોરી
સે સોરી! માય સન, સે સોરી!

ટીચર તો ટોકે છે
મમ્મી તો રોકે છે
બોલે નહિ પપ્પા, બે ઠોકે
કોઈ જો પૂછે કે ચાલે છે કેમ?
ત્યારે અમથું બોલાઈ જાય, ઓકે!

મૂડલેસ રહેતું તે મૂંજી ગણાતું બાળ
મૂડમાં રહે તો ટપોરી
સે સોરી! માય સન, સે સોરી!

યાદ


મોતની  ય  બાદ   તારી   ઝંખના   કરતો   રહ્યો
કે  તું  જન્નતમાં  મળે  એવી  દુઆ  કરતો  રહ્યો

જો  તું  જાણે  તો  ભરી  મહેફિલ  તજીને સાથ દે
એવી   એકલતાભરી  મારી   દશા   કરતો  રહ્યો

એ હતો એક  મોહ  કે  રહેશું  જીવનભર  સાથમાં
પ્રેમ  તો  એ  છે  જે  આપણને  જુદા  કરતો રહ્યો

મેં  બુરા ખ્યાલો ય રાખ્યા,  ને અમલ પણ ના કર્યો
પાપની  ને   પુણ્યની   ભેગી  મજા   કરતો  રહ્યો

ક્યાં  અનુભવ  જિંદગીના,   ક્યાં  કવિતાનો નશો
ઝેર  જે   મળતું  ગયું,   એની  સુરા  કરતો  રહ્યો

ન્યાય  પણ ‘બેફામ’  આ પાપી યુગે  અવળો  કર્યો
પુણ્ય   મેં  જે  જે  કર્યાં   એની  સજા કરતો રહ્યો

દિલીપ ને અંતિમ વેળા એ


મ્હેકમાં મ્હેક  મળી  જાય  તો  મૃત્યુ ન કહો
તેજમાં તેજ   ભળી  જાય  તો  મૃત્યુ ન કહો
રાહ જુદો  જ  જો  ફંટાય  તો  મૃત્યુ ન કહો
શ્વાસની  લીલા  સમેટાય   તો  મૃત્યુ ન કહો

દીર્ઘ યાત્રાની  જરૂરતથી  સજ્જ   થઈ  જઈને
એક  મંઝિલની લગન  આંખે  ઊતરવા દઈને
ભાનની   ક્ષણને   કાળજીથી   સમેટી  લઈને
‘આવજો’ કહીને  કોઈ જાય  તો મૃત્યુ ન કહો

જે  નરી  આંખે  જણાયાં ન  એ તત્વો કળવા
જે અગોચર છે એ અસ્તિત્વને હરદમ મળવા
દૂર   દુનિયાનાં  રહસ્યોનો   તાગ   મેળવવા
દૃષ્ટિ જો  આંખથી છલકાય તો  મૃત્યુ ન કહો

શબ્દ ક્યાં પહોંચે છે  તે  જાતે નીરખવા માટે
ભાનની   સૃષ્ટિની   સીમાને   પરખવા  માટે
દિલના  વિસ્તારની  દુનિયાઓમાં વસવા માટે
કોઈ મહેફિલથી  ઊઠી જાય તો  મૃત્યુ ન કહો

ચિ. દિલીપ માટે

પાણી  ના  ભીંજવી  શકે પ્રલયનો વાયુ  ન  શોષી શકે;
નિત્ય સ્થાણુ અનન્ત નિશ્ચલ,  ભલે ગીતા ભણે આત્મને
તોયે  અન્તરમાં  સનાતન  સૂરો  ન  સ્થિરતા  એ  ગ્રહે.

આત્મા શાશ્વત; તો પછી મરણ શું? ક્યાંથી પ્રવેશ્યું જગે
કોણે એ  ઉપજાવ્યું  ને  સ્વરૂપ શું?  કેવી રીતે  એ રહે!
મૃત્યુને  નથી મૃત્યુ  શું?  જગતને  કો'ના નિયોગે ગ્રસે!
પ્હેલાં શું  જગતમાં હતું મરણની,  એના પછી  શું હશે?

મૃત્યુને  અધિકાર  શો   જગતના  સૌન્દર્ય   સંહારવા?
નિર્મી જે  ન  કંઈ  શકે, કૃતિ કહાં તૈયાર  તે  ભાંગવા?
એની જો અનિવાર્યતા જગતમાં  તો  કાં બધાં જન્મતાં?
મૃત્યુ ના પરિહાર્ય તો  જનમવું   એથી શી  મોટી પીડા!

કે જન્મ્યાં જ નથી  ચરાચર બધાં તત્વો  દિસે  જે જગે
કલ્પી  લે   અનુમાનથી  મરણને   અધ્યાસના   કારણે!

દિલીપને...


માનવીના રે જીવન!
ઘડી અષાઢ ને ઘડીક ફાગણ,
……….એક સનાતન શ્રાવણ.

એક આંખે આંસુની ધારા,
બીજીએ સ્મિતના ઊડે ફુવારા,
તેજ-છાયાને તાણેવાણે
………..ચીતરાયું ચિતરામણ.

એક અંધારાથી આવવું; બીજા
અંધારામાં જઈ સમાવું;
બિચમાં બાંધી આંખે પાટા
………ઓશિયાળી અથડામણ.

આવ્યો આવ્યો જ્યાં થાય, ઘડીમાં
જાય કરેથી મર્મ સરી ત્યાં;
ભલભલા માંહી ભૂલા પડે ત્યાં;
…………કારમાં કેવાં કામણ?

ઘડી અષાઢ ને ઘડીક ફાગણ,
……….એક સનાતન શ્રાવણ.
માનવીના રે જીવન!

દિલીપ ને પ્રિય1

ઓ નીલ ગગનનાં પંખેરું
તુ કાં નવ પાછો આવે
મને તારી
ઓ મને તારી યાદ સતાવે ઓ નીલગગનનાં પંખેરુ સાથે

રમતા સાથે ભમતાં
સાથે નાવલડીમાં તરતાં
એક દરિયાનું મોજુ આવ્યું
વાર ન લાગી આવી તુજને સરતાં
આજ લગી તારી વાટ જોવુ છું
તારો કોઈ સંદેશો ના આવે…
મને તારી…(2) ઓ નીલગગનનાં પંખેરુ

તારા વિના ઓ જીવનસાથી
જીવન સૂનું સૂનું ભાસે
પાંખો પામી ઊડી ગયો તું,
જઈ બેઠો તું ઊંચે આકાશે
કેમ કરી હું આવુ તારી પાસે…(2)
મને કોઈ ના માર્ગ બતાવે…(2)
મને તારી
ઓ મને તારી યાદ સતાવે ઓ નીલગગનનાં પંખેરું….

મોરલા સમ વાટલડી જોઉં
ઓ રે મેહુલા તારી
વિનવુ વારંવાર તુને
તુ સાંભળી લે વિનંતિ મારી
તારી પાસે છે સાધન સૌએ
તુ કા નવ મને બોલાવે …(2)
મને તારી યાદ સતાવે…(2) ઓ નીલગગનનાં પંખેરું….

દિલીપ ને પ્રિય

પ્રભો અંતર્યામી જીવન જીવના દીનશરણા,
પિતા માતા બંધુ, અનુપમ સખા હિતકરણા;
પ્રભા કીર્તિ કાંતિ, ધન વિભવ સર્વસ્વ જનના,
નમું છું, વંદું છું, વિમળમુખ સ્વામી જગતના. 1

સૌ અદભૂતોમાં તુજ સ્વરૂપ અદભૂત નીરખું,
મહા જ્યોતિ જેવું નયન શશીને સૂર્ય સરખું,
દિશાઓ ગુફાઓ પૃથ્વી ઊંડું આકાશ ભરતો,
પ્રભો એ સૌથીએ પર પરમ હું દૂર ઊડતો. 2

પ્રભો તું આદિ છે શુચિ પુરૂષ પુરાણ તું જ છે,
તું સૃષ્ટિ ધારે છે, સૃજન પલટયે નાથ તું જ છે,
અમારા ધર્મોને અહર્નિશ ગોપાલ તું જ છે,
અપાપી પાપીનું શિવ સદન કલ્યાણ તું જ છે. 3

પિતા છે અકાકિ જડ સકળને ચેતન તણો,
ગુરૂ છે મોટો છે જનકૂળ તણો પૂજ્ય તું ઘણો,
ત્રણે લોકે દેવા નથી તું જે સમો અન્ય ન થશે,
વિભુરાયા તુંથી અધિક પછી તો કોણ જ હશે. 4

વસે બ્રહ્માંડોમાં, અમ ઉર વિષે વાસ વસતો,
તું આઘેમાં આઘે, પણ સમીપમાં નિત્ય હસતો,
નમું આત્મા ઢાળી, નમન લળતી દેહ નમજો,
નમું કોટિ વારે, વળી પ્રભુ નમસ્કાર જ હજો. 5

અસત્યો માંહેથી પ્રભુ ! પરમ સત્યે તું લઈ જા,
ઊંડા અંધારેથી, પ્રભુ ! પરમ તેજે તું લઈ જા;
મહામૃત્યુમાંથી, અમૃત સમીપે નાથ ! લઈ જા,
તું-હીણો હું છું તો તુજ દરશનાં દાન દઈ જા. 6

પિતા ! પેલો આઘે, જગત વીંટતો સાગર રહે,
અને વેગે પાણી સકળ નદીનાં તે ગમ વહે;
વહો એવી નિત્યે મુજ જીવનની સર્વ ઝરણી,
દયાના પુણ્યોના, તુજ પ્રભુ ! મહાસાગર ભણી. 7

થતું જે કાયાથી, ઘડીક ઘડી વાણીથી ઊચરું,
કૃતિ ઇંદ્રિયોની, મુજ મન વિશે ભાવ જ સ્મરું;
સ્વભાવે બુદ્ધિથી, શુભ-અશુભ જે કાંઈક કરું,
ક્ષમાદષ્ટે જોજો, – તુજ ચરણમાં નાથજી ! ધરું. 8